Áland

Landskapet Åland
(Ahvenanmaan maakunta)

(Flagg Áland) (Skjaldarmerki Áland)
Tjóðarslagorð: Onki
Tjóðsangur: Ålänningens sång
Alment mál	Svenskt
Høvuðsstaður	Mariehamn
Forseti Finnlands	Tarja Halonen
Landsráðharri	Viveka Eriksson (2007-)
Fullveldi	Onki1
Vídd  - tilsamans  - vøtn (%)	6 784 km² 89 %
Íbúgvar  - tilsamans 2009  - tættleiki	27 734 17,9/km²
Gjaldoyra	Evro
Tíðarøki	UTC +2
Økisnavn á alnetinum	.ax
Telefonkota	+358-18
1Heimastýri síðani 1921.

Áland, svenskt: Åland, finskt: Ahvenanmaa er oyggjaland millum Finnland og Svøríki. Áland er partur av Norðurlondum og Norðurevropa, og hoyrir framvegis til Finnland. Áland hevur bara 27.000 íbúgvarar, t.v.s. beint omanfyri helvtina av Føroyum. Áland verður kallað friðaroyggjarnar. Tað er einasta sjálvstýrandi landøki í Evropa, sum er hernaðarfrítt og uttanveltað (neutralt) sambært millumtjóða sáttmála. Ferðavinnan hevur stóran týdning fyri Áland.

Søga

Áland er gomul sjóvinnutjóð.

Politikkur

Áland er undir finskum stýri, men hevur heimastýri, eins og Føroyar og Grønland. Áland er eisini limur í ES sum partur av finska ríkinum. Álendska heimastýrið ber í sær, at uttanríkismál, verjumál og skattamál eru felagsmál. Áland hevur egið ting, Landsstýrið. 30 landsstýrismenn eru. Í Mariehamn er landsstýrishúsið. Har halda teir 30 landsstýrismenninir fund. Landsstýrið verður valt fjórðahvørt ár. Øll eldri enn 18 ár við álendskum heimarætti hava valrætt. Álendingar velja ein tingmann í finska ríkisdagin. Í Álandi er hvørki hervald ella skansi. Álendsk mannfólk hava ikki herskyldu. Í 1970 gjørdist Áland limur í Norðurlandaráðnum saman við Føroyum og Grønlandi. Hóast tað eru 60 oyggjar sum fólk búgva á, hava álendingar ikki sæð tað neyðugt at hava meira enn eitt sjúkrahús.

Landfrøði

Áland er ein oyggjabólkur, sum liggur í Eystursjónum millum Finnland og Svøríki. Landið er nøkulunda líka stórt sum Føroyar, 1527 ferkilometrar, men oyggjarnar eru ikki minni enn 6.500 í tali, tó eru bert 62 av teimum bygdar. Í Álandi búgva 27.000 fólk (2008). Meginparturin (90 %), býr í Fasta Álandi, sum er tann størsta oyggin. Høvuðsstaður er Mariehamn. Víddin á lendinum er 1.526 km2. Sjógvur, vøtn og áir eru 5.257 km2. Áland veksur, tí undirgrundin verður trýst upp. Størsta oyggin er Áland. Eystur og vestur er hon 45 km, og suður og norður er hon 50 km. Har Áland er hægst, er tað 122 m. 16 kommunur eru í Álandi. Størsta kommunan er Mariehamn, har búgva 11.000 fólk. Í minstu kommununi, Sottunga, búgva 153 fólk. Sottunga er minsta kommunan í Finnlandi.

Kommunur

• Mariehamn
• Brändö
• Eckerö
• Finström
• Föglö
• Geta
• Hammarland
• Jomala
• Kumlinge
• Kökar
• Lemland
• Lumparland
• Saltvik
• Sottunga
• Sund
• Vårdö

Búskapur

Sjóvinna og ferðavinna hava stóran týdning hjá øllum álendingum. Meiri enn ein millión ferðafólk eru í oyygjahavinum hvørt ár. Teirra trafikkkervi er útbygt soleiðis, at har ferðast yvir 500.000 bilar til oyggjarnar um árið, og yvir 1 millión ferðandi. Ferðafólk koma til Álands at vera í náttúruni, at fiska síl og annað, at spæla golf, at síggja gamlar kirkjur og minnismerki, ella at fara útferð á onkra av nógvu oyggjunum.

Ávisingar úteftir

• Aland
• Ålands landskapsregering
• B7 Baltic Islands Network