Turkiskt mál

Turkiskt mál Türkçe / Türkiye Türkçesi
Tosað í:	Turkaland, Norðurkýpros; Albania, Aserbadjan, Bosnia-Hersegovina, Bulgaria, Kroatia, Grikkaland, Ungarn, Irak, Jordan, Kosovo, Libanon, Lýðveldið Makedónia, Moldova, Montenegro, Palestina, Rumenia, Russland, Serbia, Sýria, Turkmenistan, Usbekistan; Týskland.
Tosandi íalt:	+77 mió. (Total: +83 mió.)
Málætt:	Altai.
Málkotur
ISO 639-1:	tr
ISO 639-2:	tur
ISO 639-3:	tur .

Turkiskt mál er høvuðsmálið í Turkalandi, í Norðurkýpros og í Kýpros (saman við grikskum). Harumframt verður turkiskt eisini tosað í fleiri londum kring heimin, har turkiskir minnilutar búgva.

Mállæra

Navnorð

Tað er onki bundið kenniorð (definite article) á turkiskum, men tann bundni formurin verður vístur við at hvønnfall ending verður brúkt (sí niðanfyri). Turkisk navnaorð verða bend við at fáa ávísar endingar, eins og í latíni. Tað eru seks føll á turkiskum, har allar endingarnar fylgja sjálvljóðsharmoni við nýtslu av hevja tónatión (superscript notation). Fleirtalsmarkørurin -ler² fylgir beinleiðis navnorðinum áðrenn nakað annað fall ella nakra aðra ending (t.d. köylerin "bygdanna" ella av bygdunum).

Fall	Ending	Dømi		Týdningur
		köy "bygd"	ağaç "træ"
Hvørfall	Ø (onki)	köy	ağaç	bygd(in)/træ(ið)
Hvørsfall	-in4	köyün	ağacın	bygdarinnar/træsins av bygdini/trænum
Hvørjumfall	-e²	köye	ağaca	til bygdina/træi
Hvønnfall	-i4	köyü	ağacı	bygd(ina)/træ(ið)
Ablativ	-den²	köyden	ağaçtan	frá bygdini/trænum
Locativ	-de²	köyde	ağaçta	í bygdini/á trænum

Hvønnfalls markørurin verður bert brúktur til bestemta kenniorðið (definite objects); samanber (bir) ağaç gördük "vit sóu eitt træ" við ağacı gördük "vit sóu træ"-ið. Fleirtals markørurin -ler² verður vanliga ikki brúktur tá ein flokkur ella bólkur merkir: ağaç gördük kann eins væl týða "vit sóu trø [meðan vit gingu gjøgnum skógin]"— mótsatt ağaçları gördük "vit sóu trøini [í spurningi]".

Navnorð kunnu taka endingar, sum vísa grammatiska persónin: til dømis -imiz⁴, "okkara". Harumframt kemur tað turkiska kopula (til dømis -im⁴, "Eg eri") heilir setningar kunnu formast. Spyrjandi kenniorðið mi⁴ fylgir beint eftir orðið sum spurt verður um: köye mi? "[fert tú] til bygdina?", ağaç mı? "[er tað eitt] træ?".

Turkiskt	Føroyskt
ev	hús(ið)
evler	húsini
evin	títt hús
eviniz	tíni (fl./formelt) hús
evim	mítt hús
evimde	í mínum húsi
evlerinizin	av tínum húsi
evlerinizden	frá tínum húsi
evlerinizdendi	(hann/hon/tað) var frá tínum húsi
evlerinizdenmiş	(hann/hon/tað) var (eftir øllum at døma/sigst vera) frá tínum húsum
Evinizdeyim.	Eg eri í tínum húsi.
Evinizdeymişim.	Eg var (eftir øllum at døma) í tínum húsi.
Evinizde miyim?	Eri eg í tínum húsi?

Sagnorð

Turkisk sagnorð vísa grammatiska persónin]. Tey kunnu gerast negativ, møgulig (kann) ella ómøgulig (kann ikki) negative. Harumframt vísa turkisk sagnorð tíð (nútíð, tátíð, framtíð og aorist), grammatiskar hættir (kondisjónalis]], boðsháttur, inferentialis, nesessitativ og ynskiháttur) og grammatiskt aspekt. Negasjón verður víst við einum innskeyti mitt i orðinum -me²- beint eftir orðastammuna.

Turkiskt	Føroyskt
gel-	(at) koma
gelebil-	(at) be kunna koma
gelme-	ikki (at) koma
geleme-	(at) hava møguleika at koma
gelememiş	Eftir øllum at døma kundi (hon)hann ikki koma
gelebilecek	(hon)hann fer at kunna koma
gelmeyebilir	(hon)hann kann (møguliga) ikki koma
gelebilirsen	um tygum kunnu koma
gelinir	(passivt) ein kemur, fólk koma
gelebilmeliydin	tygum skuldu havt møguleika fyri at komi
gelebilseydin	um tygum kundu havt komið
gelmeliydin	tygum skuldu havt komið

Øll turkisk sagnorð verða bend á sama hátt, uttan tey óregluligu sagnorðini og tey defektivu sagnorðini i-. Turkiskt kopula (samsvarandi tað føroyska at vera og enska to be), sum kunnu verða brúkt í samansettum formum (tann stutti formurin verður róptur enklitiskt): Gelememişti = Gelememiş idi = Gelememiş + i- + -di.