Xæns I av Portugal
Xæns I (1154-1211) var annar kongur í Portugal. Hansara kongadømi vardi í 26 ár, frá 1185 til 1211. Hann fekk heitið "Fólkaborgarin", tí hann rekrutteraðu tilflytarar, serliga úr Flandria og Burgund, til tær mest avbyrgdu bygdirnar, eitt nú til býin Guarda, sum var stovnaður í 1199.
Xæns varð føddur í Coimbra, Portugal, tann 11. november 1154. Hann var fimti sonur D. Afonso Henriques (Afonso I av Portugal) og Teresa av León. Av tí at hann var føddur á Sankta Martin frá Tours, varð hann doyptur við navninum Martin.
| Xæns I av Portugal | |
|---|---|
 Xæns I av Portugal (1154–1211) | |
| Kongur av Portugal | |
| Stjórnarskeið | 1285–1211 |
| Undanfólk | Afons I av Portugal |
| Eftirfólk | Afons II av Portugal |
| Fødd/ur |
11. november 1154 Coimbra, Portugal |
| Deyð/ur |
26. mars 1211 Santarém, Portugal |
| Hjúnafelagi | Dulce av Aragon |
| Børn |
Teresa, drotningin av Ljónum |
| Hús | Bourgogne |
| Faðir | Afons I av Portugal |
| Móðir | Mafalda av Savøya |
Xæns I tók undir kongadømi sínum, eins og pápi hansara, við at ignorera árligu lønarboðini til pávan. Tá ið hann fekk pengarnar inn, segði hann, at pápi hansara hevði goldið teir fyri tíggju ár síðani.
Kongurin hevði í veruleikanum latið eitt gjald upp á túsund gullstykkir, við tí fyri eyga at viðurkenna hansara status sum kongur og kongaríki Portugal. Við áhaldandi áheitan frá pápanum, D. Xæns hevur sent tveir riddarar til Róm at bera pengarnar.
D. Xæns bleiv eisini kendur sum hin Gamli, hin Góði og Bóndin. Hann var ein populærur kongur og er minnistur fyri sín dám av sínum yrkingarkunnleika, har hann legði nakrar d ⁇ amigo sangir eftir seg.
Tað var D. Xæns, sum hevur biðið D. um hondina. Hvirlan, dóttir kongsins av Castilla, at gifta seg við son hansara D. Alfons II, men seremoniin, sum varð hildin í 1219, var ikki friðarlig, tí biskupurin í Porto noktaði at taka ímóti brúðgómunum, sum vóru frændur.
Men uttan at taka undir við tilmælinum frá pástandinum, varð hjúnabandið gjørt, og soleiðis varð sambandið við Aragón, sum var tað fyrsta kongaríkið, sum viðurkenndi Portugal sum eitt sjálvstøðugt kongaríki, styrkt.
Sum ein avleiðing av tí, D. Xæns I gav boð um at oyðileggja fleiri hús hjá stuðlum biskupsins. Hann læt bannførdarar koma inn í kirkjurnar og boðaði enntá frá, at tað var ólukkuligt og ein ólukkuligur dagur, um ein hitti ein prest.