Afons I av Portugal

Afons I (Portugisisk úttala: [ɐˈfõsu]Portugisisk úttala: [ɐˈfõsu]Fyrimynd:Lang-ptPortugisiskur> [ɐˈfõsu]; 1106/1109/1111 - 1185), eisini kallaður Afonso Henriques, sum portugisarar hava kallað signarin (portugisiskt: O Conquistador) og grundarlagið (portugisskt: O Fundador) , var fyrsti kongur av Portugal. Portugisisk úttala: [ɐˈfõsu]  – Hann fekk sjálvstøðuna av Grunninum Portugal, stovnaði eitt nýtt kongaríki og tvingstikið økið við Reconquista, eitt mál, sum hann elti eftir til deyða.

Afons I av Portugal
Afons Henriques Afons I av Portugal (1111–1185)
Kongur av Portugal
Stjórnarskeið	1139–1185
Eftirfólk	Xæns I av Portugal
Fødd/ur	?? 1106/1109/1111  ??, Portugal
Deyð/ur	?? 1185 , Portugal
Hjúnafelagi	Mafalda frá Savøya
Børn	Henrik, arvingurin til Portugal Hvirlan, drongurin í leyvunum Terese, greyman úr Flandria Mafalda í Portugal Xæns I av Portugal Jóhannes av Portugal Xænsa frá Portugal
Hús	Bourgogne
Faðir	Henrik, grevur av Portucale
Móðir	Teresa av León

Afons var sonur av Theresa av León og Henrik av Burgund, ið vóru høvundar í Portugal. Henrik doyði í 1112, og eftirlæt Teresa at ráða einsamallur. Ógladur við romantikkin hjá Teresa við Galician Fernando Pérez de Traba og hansara politiska ávirkan, savnaði portugisiska ættarlið seg um Afonso, sum gjørdist uppreistur og vann móðir sína í slagnum um São Mamede í 1128 og gjørdist grevdi av Portugal skjótt eftir. Í 1139 gav Afonso frá sær yvirvøksturin av kongadømi León og stovnaði sjálvstøðuga kongadømið Portugal.

Afons hevur aktivt verið í valstríð móti maurunum í suðuri. Í 1139 vann hann eina avgerandi sigur í Ourique-bardaga, og í 1147 tók hann Santarém og Lissabon frá maurunum, við hjálp frá monnum á veg til Heilaga landið til Seinna krossferðina. Hann fekk sjálvstøðuna av Portugal eftir sigurin á León í Valdevez og fekk pápaligt góðkenning við Manifestis Probatum. Afonso doyði í 1185 og fekk eftir sín son, Xæns I. Við sigrinum varð Afons Henriques róptur kongur av herliðunum og fekk heitið "kongur av portugisum", sum eisini sæst í dómstólskjølum frá hesum tíðarskeiði. Kongurin og monarkið hjá portugisunum komu fram, áðrenn tað fullkomiliga avmarkaða og stabiliseraða kongaríkið Portugal var komið á føtur.

Í 1143 var ein avgerandi stigur til sjálvstýristilgongdina, tá ið ein sendimaður frá pávanum, kardinalurin Guido Vico, fór til hálvøkuna at loysa ymiskar fyrisitingarligar spurningar í kirkjuni í einum fundi við D. Afonso Henriques og kongurin av Castilla D. Alfonso VII

Pástandinum dámdi eisini væl at síggja, at báðir systkini ikki vóru so ósamdir, tí teir góvu sær ikki annað enn at stuðla morunum. Afonso VII viðurkenndi beiggja sín sum kong, men tað merkti ikki eina loysn á vasallbandinum millum teir báðar.

Avgerandi at útbyggja økið, D. Alfonso fer at vinna aftur land í suðuri, sum mórarnir áður høvdu tikið. Í 1147 tekur hann Santarém og Lissabon, sum var vunnið við hjálp frá krossfararunum, sum vóru á veg til Heilaga jørðina. Síðani ervingar hann millum annað Almada, Sintra, Beja, Évora og Moura.

Í Badajoz møtir hann sínum fyrsta ósigri, verður álvarsliga særdur í beinið og verður tikin til fanga. Sagt verður, at hann skuldi gjalda kilo av gulli fyri at sleppa leysur. Um hesa tíðina fekk hann hjálp frá Sancho I, sum var arvingi.

Hóast hann var viðurkendur av beiggja sínum, og portugisiski monarkið hevði sent pávanum Inocencio II eitt bræv, har hann játtaði at rinda honum fýra unsur av gulli árliga og segði, at hann helt hann vera sín einasta harra, uttan nakran undirgevandi til Afonso VII, hildu pástandsdokumentini fram at kalla hann fyri hertug.

Tað var ikki fyrr enn í 1179 at Afonso I fekk viðurkenning frá Heilaga Stólinum sum kongur, við pávanum Alexander III. Sjálvstýri hevur í veruleikanum leingi verið ein sjálvfylgja.