Thomas Jefferson

Thomas Jefferson
Føddur	13. apríl 1743 Shadwell, Virginia Sambandsríki Amerika
Deyður	4. juli 1826 Charlottesville, Virginia Sambandsríki Amerika
Útbúgving	Løgfrøði
Álitisstørv
1801-1809	Forseti í USA
1797-1801	Varaforseti í USA
1790-1793	Uttanríkisráðharri í USA
1779-1781	Guvernørur í Virginia

Thomas Jefferson (* 13. apríl 1743 – † 4. juli 1826) var 3. forseti í Sambandsríki Amerika. Jefferson, sum avnoktaði meginpartin av Bíbliuni og tann imateriella Gud har frá og ein av høvuðsmonnunum aftanfyri "Declaration of Independence", sum hevur tað sera kenda sitati: "Vit halda tað vera rímiligt og sjálvsagt, at øll verða javnsett, og at vit hava fingið ávís ómissandi rættindi frá skaparanum - rættin til lívið, frælsið og stremban eftir eydnuni". Hann varð eisini tann sum kom við "Wall of separation between Church and State" sum gjørdi at kirkjan og staturin ikki skuldi blandast saman. Orsøkin varð at verja tey sum ikki hoyrdi til og sum møguliga eisini vóru forfylgt av kirkjuni tá.

Thomas Jefferson var amerikanskur sendimaður í Fraklandi í rokárunum 1785-1789 beint undan fronsku kollveltingina . Árini í Fraklandi ferðaðist hann víða í Evropa og fekk stóran áhuga og alsk til vín. Afturkomin til garðin, Monticello í Virginia í USA, hevði hann bæði vínfløskur og vínstokkar við sær frá ferðum á evropeiskum víngørðum. Alt lívið royndi hann at eksperimentera við at dyrka vín á Monticello og sigst Thomas Jefferson vera faðirin at amerikansku víndyrkingina. Viðurkendur er Jefferson eisini fyri arbeiðið at skilja sundur statin og kirkjuna, ivaleyst við íblástri frá sveisisk-franska samtíðar-heimspekinginum, Rousseau. Og ikki minst var Jefferson ein stovnsetarunum av USA, eitt nú at skriva Frælsisyvirlýsingina.

Triði forsetin í USA, Thomas Jefferson, var ein klókur og klárthugsandi maður. Hansara mongu rit verða enn goymd eins og dýrgripir. Tað eru 200 ár síðan hann livdi, men enn í dag verða nýtt orðatøk úr hansara ritum, millum annað "aldri reglurnar" :

1. Útset aldri til í morgin, tað sum tú kanst gera í dag.
2. Legg aldri tað yvir á annan, sum tú kanst gera sjálvur.
3. Nýt aldri pengar, fyrr enn tú eigur teir: við øðrum orðum - fá tær aldri skuld.
4. Keyp aldri nakað, bert tað er bíligt.
5. Ver aldri hugmóðigur, tað kann skjótt gerast dýrt fyri teg.
6. Halt ongantíð, at tú hevur etið ov lítið. Fleiri fólk doyggja av ováti enn av hunguri.
7. Fuska ongantíð við einum arbeiði. Tað, sum er gjørt við gleði, møðir ikki og er aldri keðiligt.
8. Stúr ikki fyri nøkrum, sum kanska aldri hendir; í níggju av tíggju førum hevur tú stúrt til einkis.
9. Tel upp í tíggju, um tú ert uppøstur - og upp í hundrað um tú ert óður - áðrenn tú svarar.
10. Noyð teg sjálvan at síggja alt frá tí góðu síðuni, so vinnur tú bæði á tær sjálvum og tínum mótstøðumonnum.
11. Skriva brøv, tá ið tú ert illur, um tú leggur í. Men send tey ikki. Hugsað um tað til dagin eftir - og brenn so brævið.