Margreta I

Frá Wikipedia, hin frælsa alfrøðin
Omanfyri sæst gravstaður Margretu drotningar í Roskilde dómkirkju. Hann var gjørdur í 1420-árunum.

Margreta I. (mars 1353 – 28. okt. 1412) ráddi í Danmørk frá 1376 og í Noregi frá 1380. Í 1397 varð hon krýnd Danmarkar, Noregis og Svøríkis drotning. Í stjórntíð hennara var mikil framburður í norrønu londunum. Hon nevndi seg eisini Margreta Valdemarsdóttir. Valdemar Atterdag var faðir Margretu I. Hann savnaði danska ríkið. Valdemar, danakongur, doyði í 1375. Hann átti ongan son at taka við eftir seg. Men hann átti dóttrina Margretu, sum var gift norskum kongi, Hákuni. Tá ið Valdemar kongur doyði, var Margreta 22 ára gomul og hevðu nýliga átt son, Oluf ella Ólavur nevndur. Tað eydnaðist Margretu at fáa sonin kosnan kong. Danskir stórmenn valdu kong, og teir hildu seg fáa alt valdið, valdu teir henda unga piltin. Men Margreta sá til, at hon ráddi, meðan Ólavur var barn. Hon sýndi stórt politiskt hegni og ráddi við myndugleika. Tá ið Hákun kongur doyði, varð Margreta vald “Fullveldis Frúa og Húsbóndi” í Danmørk og Noregi. Albrecht av Mecklenborg, svenskur kongur, ætlaði at taka valdið av Margretu og bjóðaði henni av í kríggi. Men herurin hjá Margretu vann, og Margreta ráddi nú eisini í Svøríki. Ólavur doyði ungur, men Margreta ættleiddi Eirik av Pommern. Eirikur varð eins og Ólavur barnkongur, og Margreta helt á at stjórna.

Í 1397 fekk Margreta I. stórmenn í Danmørk, Noregi og Svøríki at vátta skrivliga, at tey trý londini skuldu ganga saman. Samgongan verður nevnd Kalmarsamveldið. Margreta I. ráddi í øllum trimum londunum, til hon doyði. Eftir hennara deyð, hon doyði av svartadeyða, viknaði samanhaldið millum londini í Kalmarsamveldinum, og í 1523 fór samgongan sundur.