Munurin millum rættingarnar hjá "Finskt mál"
Content deleted Content added
Nýggj síða: {{Mál| name = Finskt| nativename = suomi| familycolor = lightblue| states = {{flagicon|Finnland}} Finnland<br/>{{flagicon|Svøríki}} Svøríki| region = [[... |
ChuispastonBot (kjak | íkøst) s r2.7.1) (bottur leggur aftrat: bat-smg:Soumiu kalba |
||
Linja 34: | Linja 34: | ||
[[af:Fins]] |
[[af:Fins]] |
||
[[als:Finnische Sprache]] |
[[als:Finnische Sprache]] |
||
⚫ | |||
[[ang:Finnisc sprǣc]] |
[[ang:Finnisc sprǣc]] |
||
[[ar:لغة فنلندية]] |
[[ar:لغة فنلندية]] |
||
⚫ | |||
[[az:Fin dili]] |
[[az:Fin dili]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ba:Фин теле]] |
[[ba:Фин теле]] |
||
⚫ | |||
[[be:Фінская мова]] |
[[be:Фінская мова]] |
||
[[be-x-old:Фінская мова]] |
[[be-x-old:Фінская мова]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[bs:Finski jezik]] |
[[bs:Finski jezik]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ca:Finès]] |
[[ca:Finès]] |
||
[[ |
[[ce:Finhoyn mott]] |
||
[[ceb:Pinulongang Pines]] |
[[ceb:Pinulongang Pines]] |
||
⚫ | |||
[[cs:Finština]] |
[[cs:Finština]] |
||
⚫ | |||
[[cy:Ffinneg]] |
[[cy:Ffinneg]] |
||
[[da:Finsk (sprog)]] |
[[da:Finsk (sprog)]] |
||
[[de:Finnische Sprache]] |
[[de:Finnische Sprache]] |
||
[[dv:ސުއޯމީ]] |
[[dv:ސުއޯމީ]] |
||
[[ |
[[ee:Finngbe]] |
||
[[el:Φινλανδική γλώσσα]] |
[[el:Φινλανδική γλώσσα]] |
||
[[en:Finnish language]] |
[[en:Finnish language]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[eo:Finna lingvo]] |
[[eo:Finna lingvo]] |
||
⚫ | |||
[[et:Soome keel]] |
|||
[[eu:Finlandiera]] |
[[eu:Finlandiera]] |
||
[[ee:Finngbe]] |
|||
[[fa:زبان فنلاندی]] |
[[fa:زبان فنلاندی]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[fr:Finnois]] |
[[fr:Finnois]] |
||
[[fy:Finsk]] |
[[fy:Finsk]] |
||
[[ga:An Fhionlainnis]] |
[[ga:An Fhionlainnis]] |
||
[[gv:Finnlynnish]] |
|||
[[gag:Fin dili]] |
[[gag:Fin dili]] |
||
[[gd:Fionnais]] |
[[gd:Fionnais]] |
||
[[gl:Lingua finesa]] |
[[gl:Lingua finesa]] |
||
[[ |
[[gv:Finnlynnish]] |
||
[[haw:‘Ōlelo Pinilana]] |
[[haw:‘Ōlelo Pinilana]] |
||
[[ |
[[he:פינית]] |
||
[[hi:फ़िनिश भाषा]] |
[[hi:फ़िनिश भाषा]] |
||
⚫ | |||
[[hr:Finski jezik]] |
[[hr:Finski jezik]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ |
[[hu:Finn nyelv]] |
||
[[hy:Ֆիններեն]] |
|||
[[ia:Lingua finnese]] |
[[ia:Lingua finnese]] |
||
[[id:Bahasa Suomi]] |
|||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[is:Finnska]] |
[[is:Finnska]] |
||
[[it:Lingua finlandese]] |
[[it:Lingua finlandese]] |
||
⚫ | |||
[[he:פינית]] |
|||
[[jv:Basa Suomi]] |
[[jv:Basa Suomi]] |
||
⚫ | |||
[[kl:Finlandimiutut]] |
[[kl:Finlandimiutut]] |
||
[[ko:핀란드어]] |
|||
⚫ | |||
[[krc:Фин тил]] |
[[krc:Фин тил]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[rw:Igifinilande]] |
|||
[[kv:Финн кыв]] |
[[kv:Финн кыв]] |
||
⚫ | |||
[[la:Lingua Finnica]] |
[[la:Lingua Finnica]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[li:Fins]] |
[[li:Fins]] |
||
[[lmo:Lengua finlandesa]] |
[[lmo:Lengua finlandesa]] |
||
[[ |
[[lt:Suomių kalba]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[mhr:Финн йылме]] |
|||
[[mk:Фински јазик]] |
[[mk:Фински јазик]] |
||
[[mr:फिनिश भाषा]] |
[[mr:फिनिश भाषा]] |
||
[[ms:Bahasa Finland]] |
[[ms:Bahasa Finland]] |
||
[[ |
[[myv:Суоминь кель]] |
||
[[nah:Fintlahtōlli]] |
[[nah:Fintlahtōlli]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[nap:Lenga Finlandèis]] |
[[nap:Lenga Finlandèis]] |
||
[[ |
[[nds:Finnsche Spraak]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[no:Finsk]] |
[[no:Finsk]] |
||
⚫ | |||
[[oc:Finés]] |
[[oc:Finés]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[pnb:فنی]] |
[[pnb:فنی]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[nds:Finnsche Spraak]] |
|||
⚫ | |||
[[pt:Língua finlandesa]] |
[[pt:Língua finlandesa]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[qu:Phinis simi]] |
[[qu:Phinis simi]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[ru:Финский язык]] |
[[ru:Финский язык]] |
||
[[ |
[[rw:Igifinilande]] |
||
⚫ | |||
[[stq:Finsk]] |
|||
⚫ | |||
[[scn:Lingua fillannisa]] |
[[scn:Lingua fillannisa]] |
||
⚫ | |||
[[se:Suomagiella]] |
|||
[[sh:Finski jezik]] |
|||
[[simple:Finnish language]] |
[[simple:Finnish language]] |
||
[[sk:Fínčina]] |
[[sk:Fínčina]] |
||
[[sl:Finščina]] |
[[sl:Finščina]] |
||
⚫ | |||
[[sr:Фински језик]] |
[[sr:Фински језик]] |
||
[[ |
[[stq:Finsk]] |
||
⚫ | |||
[[sv:Finska]] |
[[sv:Finska]] |
||
[[ta:பின்னிய மொழி]] |
[[ta:பின்னிய மொழி]] |
||
⚫ | |||
⚫ | |||
[[tg:Забони финӣ]] |
[[tg:Забони финӣ]] |
||
⚫ | |||
[[tr:Fince]] |
[[tr:Fince]] |
||
⚫ | |||
[[udm:Финн кыл]] |
[[udm:Финн кыл]] |
||
⚫ | |||
[[ug:فىنلاندىيە تىلى]] |
[[ug:فىنلاندىيە تىلى]] |
||
⚫ | |||
[[vec:Łéngua finlandexe]] |
[[vec:Łéngua finlandexe]] |
||
[[vi:Tiếng Phần Lan]] |
[[vi:Tiếng Phần Lan]] |
||
⚫ | |||
[[yi:פיניש]] |
[[yi:פיניש]] |
||
[[yo:Èdè Fínlándì]] |
[[yo:Èdè Fínlándì]] |
||
[[zh:芬兰语]] |
[[zh:芬兰语]] |
||
⚫ |
Endurskoðan frá 15. jul 2011 kl. 08:47
Finskt suomi | ||
---|---|---|
Tosað í: | Finnland Svøríki. | |
Tosandi íalt: | umleið 6 200 000 | |
Málætt: | Uralsk mál. | |
Málkotur | ||
ISO 639-1: | fi | |
ISO 639-2: | fin | |
ISO 639-3: | —
. |
Finskt mál er málið í Finnlandi, og er minnilutamál í Svøríki. Um 5,2 milliónir fólk tala finskt [1], sum nú er, og støðan hjá finskum er betri enn nakrantíð áður. Nú á døgum verður finskt nýtt í øllum hugsandi viðurskiftum, bæði skipaðum og óskipaðum. Tá ið Finnland fór inn í ES, gjørdist finskt eitt av almennu málunum í Evropasamveldinum. Í Svøríki hevur finskt støðu sum alment viðurkent minnilutamál.
Finskt er av uralsku málættini, ein kløn og støkkin keta av málum, sum røkkur frá eystursjóvarstrondini heilt til Jenisej-ánna og Taimyrhálvoynna í Sibiria.
Søga
Søgugongdin í finskum eftir frumfinska tíð verður býtt sundur í fimm.
- Fyrsta skeiðið er fornfinskt frá fyrstu túsund árunum eftir okkara tíðarrokning. Longu tá verður støði lagt undir fyrsta málføraskilnað in.
- Næsta mentanarsøguliga týðandi skeiðið var tað miðaldarfinska. Miðøldin í Finnlandi verður roknað frá umleið 1150, haðani elstu skjølini eru um finsk viðurskifti. Finnland gjørdist í miðøldini ein partur av svenska ríkinum og varð lagt undir svenska lóg og svenskan stjórnarsið. Finskt hevði ikki støðu sum alment umsitingarmál og lógarmál, men hentari var í vissum førum at nýta finskt.
- Tað triðja menningarskeiðið, gamalt skriftfinskt, tók við í 1540-árunum, tá ið trúbótin kom til Finnlands. Við trúbótini fylgdi tann meginregla, at fólk skuldu kunna taka Guðs orð til sín á móðurmálinum, og var einki skriftmál frammanundan, mátti tað skapast nú. Mikael Agricola, sum seinni gjørdist biskupur í Åbo, týddi og læt prenta tær fyrstu finsku bøkurnar. Teirra millum var Nýggja Testamenti, sum kom út í 1548, tann týdningarmesta. Øll Bíblian varð týdd til finskt í 1642.
- Eitt nýtt skeið í søguni hjá finskum, tað eldra nútíðarfinska, tók við í 19. øld. Svøríki misti Finnland til Russlands í 1809 og Finnland gjørdist eitt sjálvstýrandi stórfúrstadømi undir Russlandi. Umsitingarmálið var framvegis svenskt. Men reist vórðu alt meira tilvitandi krøv um, at finskt skuldi hava størri rætt. Eisini sjálvum málinum varð litið at við øðrum eygum enn áður. Tey vesturfinsku málførini vórðu roknað sum oyðiløgd av sterku ávirkanini frá svenskum og leitað varð eftir nýggjum fyrimyndum fyri skriftmálinum í teimum reinaru eysturmálførunum.
- Fimta menningarskeiðið hjá finskum, nútíðarfinskt, verður roknað frá 1880-árunum og frameftir. Eftir tað eru ongar víðgongdar broytingar við atliti at bygnaðinum í finskum, men menningin hevur verið spøk og í samsvari við broytingar í umheiminum, tó er málnýtslan og áskoðanin á hana broytt munandi.