Koreanskt mál
| Koreanskt 한국어/조선말 韓國語/朝鮮말 hangugeo/chosŏnmal | ||
|---|---|---|
| Tosað í: | Suðurkorea, Norðurkorea, Fólkalýðveldið Kina, Russland, Japan. | |
| Tosandi íalt: | Uml. 78 mió. | |
| Málætt: | Verður diskutera | |
| Málkotur | ||
| ISO 639-1: | ko | |
| ISO 639-2: | kor | |
| ISO 639-3: | kor
. | |
Koreanskt (한국어/조선말) er tað almenna málið í bæði Suður- og Norðurkorea. Koreanskt verður tosað av umleið 78 milliónum fólkum kring heimin. Í 15. øld bleiv ein skrivlig skipan set í verk av Sejong tí Stóra. Tann skrivliga skipanin verur, í løtuni, kallað Hangul. Áðrenn Hangul var blivið sett í verk, brúkti koreanarar Hanja og aðrar fonetiskar skipanir sum tildømis Hyangchal, Gugyeol og Idu í yvir eitt ártúsund. Hangul var ikki tann mest brúkta altjóða skrivliga skipanin fyrr enn í 20. øld, av tí at nógvir Yangban heldur vildu skriva við Hanja.
Skrivliga skipanin
[rætta | rætta wikitekst]Høvuðsgrein: Hangul
Tann koreanska skrivliga skipanin Hangul (한글) var grundløgd í 1446 av Sejong tí Stóra og verur í dag brúkt til at skriva alt koreanskt. Tó læra skúlarnir í Suðurkorea enn í dag 1,800 Hanja (漢字) bókstavir. Norðurkoreanskir skúlar steðgaðu við at læra Hanja fyri áratíggjum síðani.
Hjáljóð
[rætta | rætta wikitekst]| Bókstavur | Ljóðmál | Navn | MR | RR | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ㄱ | /k/ | [ki.jək] | 기역 | k / g | k | g / k | |
| ㄴ | /n/ | [ni.ɯn] | 니은 | n | n | n | |
| ㄷ | /t/ | [ti.kɨt] | 디귿 | t / d | t | d / t | |
| ㄹ | /l/ | [ɾi.ɯl] | 리을 | r / l | l | r / l | |
| ㅁ | /m/ | [mi.ɯm] | 미음 | m | m | m | |
| ㅂ | /p/ | [pi.ɯp̚] | 비읍 | p / b | p | b / p | |
| ㅅ | /s/ | [ʃi.ot] | 시옷 | s | s | s | |
| ㅇ | /ŋ/ (/Ø/) | [i.ɯŋ] | 이응 | – / ng | – / ng | – / ng | |
| ㅈ | /ʦ/ | [ʦi.ɯt̚] | 지읒 | ch / j / t | c | j / t | |
| ㅊ | /ʦʰ/ | [ʦʰi.ɯt̚] | 치읓 | ch’ / t | ch | ch / t | |
| ㅋ | /kʰ/ | [kʰi.ɯk̚] | 키읔 | k’ / k | kh | k | |
| ㅌ | /tʰ/ | [tʰi.ɯt̚] | 티읕 | t’ / t | th | t | |
| ㅍ | /pʰ/ | [pʰi.ɯp̚] | 피읖 | p’ / p | ph | p | |
| ㅎ | /h/ | [hi.ɯt̚] | 히읗 | h / – | h | h / – | |
| ㄲ | /k͈/ | [s’aŋ.gi.jək] | 쌍기역 | kk / k | kk | kk / k | |
| ㄸ | /t͈/ | [s’aŋ.di.gɨt] | 쌍디귿 | tt / t | tt | tt / t | |
| ㅃ | /p͈/ | [s’aŋ.bi.ɨp] | 쌍비읍 | pp / p | pp | pp / p | |
| ㅆ | /s͈/ | [s’aŋ.ʃi.ot] | 쌍시옷 | ss / t | ss | ss / t | |
| ㅉ | /ʦ͈/ | [s’aŋ.ʝi.ɨt] | 쌍지읒 | cch / t | cc | jj / t |
Sjálvljóð
[rætta | rætta wikitekst]| Bókstavur | Ljóðmál | RR | |||
|---|---|---|---|---|---|
| ㅏ | /a/ | a | a | a | |
| ㅑ | /ja/ | ya | ya | ya | |
| ㅓ | /ə/ | ŏ | e | eo | |
| ㅕ | /jə/ | yŏ | ye | yeo | |
| ㅗ | /o/ | o | o | o | |
| ㅛ | /jo/ | yo | yo | yo | |
| ㅜ | /u/ | u | wu | u | |
| ㅠ | /ju/ | yu | yu | yu | |
| ㅡ | /ɯ/ | ŭ | u | eu | |
| ㅣ | /i/ | i | i | i | |
| ㅐ | /ɛ/ | ae | ay | ae | |
| ㅒ | /jɛ/ | yae | yay | yae | |
| ㅔ | /e/ | e | ey | e | |
| ㅖ | /je/ | ye | yey | ye | |
| ㅚ | /ø/ | oe | oy | oe | |
| ㅟ | /y/ | ue | wi | wi | |
| ㅢ | /ɰi/ | ŭi | uy | ui | |
| ㅘ | /wa/ | wa | wa | wa | |
| ㅝ | /wə/ | wŏ | we | wo | |
| ㅙ | /wɛ/ | wae | way | wae | |
| ㅞ | /we/ | we | wey | we |
