Fólkaflytingatíðin

Evropakort av flytingum í fólkaflytingatíðini við áteknaðum pílum og árstølum.

Fólkaflytingatíðin er heiti, sum søgufrøðingar brúka um fólkaflytingarnar frá ár 300 til 900 í Evropa.

Millum aðrar umfataði fólkaflytingarnar germanskar og slaviskar ættbólkar, gotar, vandálar og frankar. Fólkaflytingin er helst sett í gongd av innrásini av húnum úr eystri seint í 4. øld. Fólkatalsbroytingar og veðurlagsbroytingar hava møguliga eisini havt ávirkan á gongdina.

Nútíðarfrásøga

Mett verður, at húnir, sum undan fólkaflytingatíðini vóru ókendir í Evropa, lupu á eysturgermanar í 4. øld, og at trýstið frá teimum vestureftir hevur sett stórar fólkaflytingar í gongd. Húnir herjaðu á rómverjar og aðrar tjóðir rundan um. Germanar fluttu undan húnum vestureftir, longubardar, vesturgotar og vandálar fluttu hvørjir longri enn hinir fyrru vestureftir og trýstu keltar undan sær. Keltar fóru til Írlands um Frakland og víðari til Skotlands. Keltiskt mál bleiv við tíðini høvuðsmál bæði í Írlandi og Skotlandi. Anglar og saksar fóru til Onglands og róku bretar undan sær. Angulsaksiskt mál bleiv skjótt høvuðsmál í Onglandi meðan bretskt mál (valisiskt mál) var verandi høvuðsmálið í Wales.

Eftir fólkaflytingatíðina kom víkingaøld við sínum fólkaflytingum.

Fólkaflyting í germanskum skaldskapi

Fólkaflytingin, innrásin av húnum og ófriðurin sum í fólkaflytingatíðini hava sett týðilig spor í germanskan skaldskap. Føroysku Sjúrða kvæðini, íslendsku søgurnar Vølsunga søga og Tíðriks søga, týska Nibelungenlied og angulsaksiska Bjovulfs drapa (á nútíðarenskum: Beowulf) greiða øll frá hendingum, sum fóru fram í fólkaflytingatíðini og frá innrásini hjá húnum.

Fyrsti táttur í Sjúrðar kvæðunum, Regin smiður, greiðir frá, at ófriður gekk á kong Giurs lond, at bardagar eru suðuri við sjóvarstrond, og, at av teimum, ið fóru í kríggj, kom eingin heim. Men hvør er Giur kongur?

Ein burgundarkongur er nevndur í søguligum keldum, sum æt Gibika. Hann er mettur at hava livað um ár 400. Gibika kongur var millum fyrstu menn í vestri, sum húnir lupu á. Søgugranskarin Guðmund Schütte setir metir Giur kong vera Gibika kong, og hann metir, at bardagarnir suðuri við sjóvarstrond eru bardagar við Svartahavsstrendurnar. Seinni siga Sjúrða kvæðini frá Artala húnakongi, sum mettur er at vera Attila húnakongur.

Karlamagnus livdi eisini í fólkaflytingatíðini, sum føroyskt kvæði eisini eru um. Karlamagnus førdi harðligt kríggj m.a. ímóti heidnum germanskum ættbólkum, sum hann vildi kristna. Summir søgufrøðingar halda, at júst Karlamagnus var við til at seta gongd á víkingaøld við sínum álopum á heidnar germanskar ættbólkar. Víkingaálopini vóru í byrjanini álop á kristin fólk, sum nýliga vóru komin norðureftir. Seinni fóru teir tó at leggja land undir seg.

Gongdin í tíð

Ávísingar

• Guðmundur Schütte, Edda 1917.
• Jóannes Patursson, Kvæðabók, 3. bind, Tórshavn 1923.
• J.B. Bury (1923). History of the Later Roman Empire. Available online.