Sí keldu fyri Páskaoy

{{Infoboks_Oyggj
| navn         = Páskaoy
| mynd         = Orthographic_projection_centred_over_Easter_Island.png
| vídd         = 162.5 
| vatn         = 
| íbúgvar      = 7750| íbúgvar_ár   = 2017
| íbúgvar_km2  = 36
| land         =  {{flagicon|Kili}} [[Kili]]
| viðmerkingar = 
}}
'''Páskaoy''' ([[Spanskt mál|spanskt]]: ''Isla de Pascua'', [[rapa nui]]: ''Rapa Nui'' <ref>[http://snl.no/P%C3%A5ske%C3%B8ya Påskeøya], snl.no</ref>) er ein [[Kyrrahavsoyggjar|kyrrahavsoyggj]], ið er [[hjáland]] til [[Kili]]. Almennu málini eru tvey í tali, [[Spanskt mál|spanskt]] og [[rapa nui]]. Oyggin er gitin fyri veldugu standmyndirnar í tí berliga landslagnum. Standmyndirnar kallast ''Moai''. Forfedrar polynesiamanna høgdu tær í grót fyri stívliga 1000 árum síðan. 

===Hvussu oyggin fekk navnið Páskaoy ===
[[Mynd:AMH-6903-KB_Map_of_the_voyage_to_the_'South_Land'_by_Jacob_Roggeveen.jpg|thumb|left|Rannsóknarferð hjá Roggeveen árini 1721 og 1722]]
[[Niðurlond|Niðurlendski]] sjófarin Jacob Roggeveen (1659-1729) gjørdi eina rannsóknarferð til [[Kyrrahavið]] árini 1721 og 1722.
Hann leitaði eftir einum møguligum ókendum [[Heimspartur|heimsparti]] ið hann kallaði "Zuydland" á kortinum, sum varð gjørd aftaná ferðina.
Latínska heiti var ''Terra Australis Incognita'', ið merkir 'Ókenda landið fyri sunnan'.

Meðan Roggeveen leitaði, fann hann eina ókenda oyggj tann 5. apríl 1722.
Av tí at tað var [[Páskadagur|páskadagur]] hendan dagin, kallaði hann oynna "Paasschen eiland", 
sum merkir Páskaoy á [[Niðurlendskt mál|niðurlendskum]].<ref>[http://www.osterinsel.de/11-jacob-roggeveen.htm Jakob Roggeveen - Der Mann, der der Osterinsel seinen Namen gab] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190831195855/http://www.osterinsel.de/11-jacob-roggeveen.htm |date=2019-08-31 }}, osterinsel.de</ref>

== Høvuðsstaðurin ==
[[Mynd:Hanga Roa Harbour.jpg|thumb|left|Havnin í Hanga Roa]]
Høvuðsstaðurin, sum eitur [[Hanga Roa]], liggur í útsynningspartinum av oynni. Her búgva næstan øll fólk, og sostatt er hann tann einasti býur á oynni. Á allari oynni eru umleið 7800 fólk. 

Altjóða flogvøllurin ''Mataveri International Airport'' er beint uttanfyri býin. 
Sunnanfyri flogvøllin liggur tað 320 metrar høga gosfjallið, sum kallast ''Rano Kao''.

== Landafrøði ==
[[Mynd:Easter Island map-nl.svg|thumb|left|Kort av Páskaoynni.]]
Páskaoyggin er í útryðjuni í eystara parti í [[Kyrrahavsoyggjarnar|Polynesia]], 
hundraðtals fjórðingar frá næsta granna. 

Eystasta oyggin í [[Kyrrahav]]i er 24 km til longdar og 16 km breið. Gosfjallið ''Ma'unga Terevaka'', við sínum 507 m er hægsta punktið á oynni. Hetta fjallið liggur í norðara partinum. Øll gosfjøllini á oynni eru óvirkin í dag.

== Søga ==
[[Mynd:Easternislands2.jpg|thumb|220px|Standmyndirnar á Páskaoynni eru ovurstórar, úr 3 upp í 12 m. høgar og ógvuliga tungar. Størsta standmyndin, sum er higartil funnin, vigar 84 tons <ref>[http://www.travel-amazing-southamerica.com/easter-island.html Easter Island], travel-amazing-southamerica.com</ref>.]]
Polynesar búsettu seg á oynni í [[6. øld]]. Tey livdu av taro, søteplum, bananum og graskerum, sum tey sjalv dyrkaðu, og tey hildu eisini bæði svín og høsn. Tey bygdu rætthyrntar pallar, nevndir ''ahu'', fram við strendurnar. Men gulløldin við minnisvarðum og standmyndum á Páskaoynni var ikki fyrr enn seinni, um [[1300]], tá ið fólkið á oynni gjørdu hundraðtals pallar og reistu stórar, høgdar standmyndi á teimum. Pallarnir vóru stórir og síðan, sum vendi út ímóti [[Sjógvur|sjónum]], var hál og slætt, tí sjógvurin alsamt runaði eftir henni. Hvør pallur var 45 m. langur, og á honum stóðu 15 standmyndir. Eingin veit, hví standmyndirnar vórðu gjørdar, men tær eru helst gjørdar av [[Átrúnaður|átrúnaðarligum]] grundum. 

Flestu standmyndirnar á Páskaoynni vóru høgdar í grótbrotum í sloknaðum gosopum. Tær vórðu høgdar í heilum líki úr berginum, bara ein partur av bakinum var fastur og helt teimum, so at tær duttu ikki. Tá ið standmyndirnar vóru lidnar, varð festið í bakinum høgt leyst, og tær vórðu signar niður á slætt og blankaðar og snøggaðar. Síðan vórðu tær drignar til pallarnar og reistar, einsamallar ella lið um lið. Nógvar høvdu strýuskapað høvuðsprýði av royðigróti. Mangar standmyndir høvdu enn høvuðsprýði, tá ið [[Evropa|evropear]] á fyrsta sinni sóu tær mong hundrað ár eftir, at tær vórðu reistar. 

[[Mynd:Standing Moai at Ahu Tongariki, Easter Island, Pacific Ocean.jpg|700px|center|thumb|Páskaoy]]

== Myndasavn==
<gallery>
Mynd:Moai Under the Milky Way at Ahu Tongariki, Easter Island.jpg
Mynd:Kidruk Easter Island.JPG
Mynd:Moai en Aeropuerto Mataveri (8239471112).jpg
Mynd:Ahu-Akivi-1.JPG
Mynd:Easter Island (2052720714).jpg
Mynd:Easternislands7.jpg
Mynd:Rano Raraku a lo lejos.JPG|Gosfjallið ''Rano Raraku''
Mynd:Moai a kráterové jezero na Rano Raraku - panoramio.jpg
Mynd:Ranorarakusee.jpg|Vatnið á gosfjalli ''Rano Raraku''.
Mynd: Maʻunga_Terevaka.jpg|Gosfjallið ''Ma'unga Terevaka'' 
Mynd:Moais, Isla de Pascua. - panoramio (1).jpg
Mynd:Hanga_Roa_Isla_de_Pascua_1.jpg
Mynd:Osterinsel_Uebersicht.jpg
Mynd:Ta Hai. Yacimiento Arquelógico.Isla de Pascua.JPG|Ta Hai.
</gallery>

== Keldur ==
<references/>

{{Commonscat|Easter Island}}

[[Bólkur:Kyrrahavsoyggjarnar]]
[[Bólkur:Oyggjar]]
[[Bólkur:Hjálond]]