1933

Árstal

1930 1931 1932 – 1933 – 1934 1935 1936

Áratíggju

1920-árini – 1930-árini – 1940-árini

Øldir

19. øld– 20. øld – 21. øld

1933 (MCMXXXIII) var sambært gregorianska kalendaranum eitt vanligt ár, ið byrjaði á einum sunnudegi.

Hendingar[rætta | rætta wikitekst]

Adolf Hitler í 1933
5. januar - Farið verður undir bygging av Golden Gate brúnni í San Francisco, USA.
15. januar - Politiskur ófriður í Spania hevur við sær at umleið 100 lata lív.
30. januar - Adolf Hitler verður útnevndur kanslari í Týsklandi av forsetanum Paul Von Hindenburg.
17. februar - Amerikanska blaðið Newsweek kemur út á fyrsta sinni.
27. februar - Eldur tekur seg upp í týska Reichstag bygninginum. Eldurin er ásettur av einum hollenskum kommunisti.
3. mars - Ein jarðskjálvti í Japan hevur við sær at 3000 lata lív.
4. mars - Franklin D. Roosevelt tekur við embæti forseta USA av Herbert Hoover.
10. mars - Jarðskjálvti í Long Beach, Kalifornia í USA hevur við sær at 117 lata lív.
20. mars - Dachau, fyrsta týska týningarlegan stendur liðugt bygd. Legan opnar 22. mars.
23. mars - Týska tingið (Reichstag) útnevnir Adolf Hitler sum einræðisharra yvir Týsklandi
Franklin D. Roosevelt tekur við embæti forseta.
24. mars - Jødar heita á fólk um at boykotta týskar vørur.
27. mars - Japan tekur seg úr League of Nations.
1. apríl - Nývaldi Naziflokkurin í Týsklandi setur í verk ein dags boykott av øllum virkjum átt av Jødum.
3. apríl - Flogið verður yvir Mount Everest fyri fyrstu ferð í flogfari.
5. apríl - Altjóða Dómstólurin í Haag avger at Grønland hoyrir undir Danmark, og átalar Noreg fyri landgongd í eystara parti av landinum. Noreg góðkennir dómin, og tekur seg úr landinum.
11. apríl - Flogskiparin Bill Lancaster fer á flog frá Englandi. Kursur er settur í móti Góðvónarhøvdini (Cape of Good Hope) í Suðurafrika, men flogskiparin hvørvur sporleyst. Lík hansara verður funnið í Sahara oyðimørkini 29 ár seinni í 1962.
24. apríl - Jehovas Vitnir í Nazitýsklandi verða dømd fyri fyrstu ferð vegna noktan av hertænastu. Umleið 10.000 verða handtikin ímillum 1933 og 1945, harav eini 2.000 verða send í týningarlegur.
Mahatma Ghandi
26. apríl - Gestapo loyniløgreglan verður sett á stovn í Týsklandi av Herman Göring.
8. mai - Mohandas Ghandi fer undir 3 vikna hungurverkfall.
10. mai - Naziflokkurin skipar fyri stórari bókabrenning í Týsklandi.
- Paraguai lýsir yvir kríggi við Bolivia.
6. juni - Fyrsti Drive-In biografurin opnar í New Jersey, USA.
21. juni - Allir ikki-Nazi felagskapir verða bannaðir í Týsklandi.
4. juli - Mahatma Ghandi verður dømdur fongsulsrevsing í India.
15. juli - England, Italia, Frakland og Týskland skriva undir "Four-Power" avtaluna.
Albert Einstein í 1921.
22. juli - Amerikanarin Wiley Post verður fyrsti maður til at flúgva runt um jørðina. Túrurin tók 7 dagar, 18 tímar og 45 minuttir.
12. august - Winston Churchill talar fyrstu ferð alment um hætturnar ið kunnu stavast av týsku stórmaktini.
25. august - Jarðskjálvti í Kina hevur við sær at 9.000 lata lív.
7. oktober - Air France verður stovnað, eftir at 5 fronsk flogfeløg leggja saman. Samlaði flotin við stovnanina er 250 flogfør.
14. oktober - Týskland boðar frá at landið tekur seg úr League of Nations.
17. oktober - Albert Einstein kemur til Amerika, eftir at hava flýggjað frá Nazitýsklandi. Hann fær starv við háskúlan í New Jersey.
5. desember - Brennivínsforboðið verður avtikið í USA virkandi frá 15. desember.
24. desember - Tokvanlukka í Fraklandi hevur við sær at meir enn 200 lata lív.
26. desember - Bilframleiðarin Nissan verður settur á stovn í Tokyo, Japan.

Ókendar dagsetningar[rætta | rætta wikitekst]

Charles Lindbergh vitjar á Tvøroyri.^[1]
Kannabis verður bannað í USA.
Hungursneyð herjar í Ukraina.
Jimmie Angel verður fyrstur (uttan innføddra) at finna Angel fossarnar. Fossarnir verða nevndir eftir honum.
15 milliónir eru arbeiðsleys í USA.
Meksikanska Indiánara kríggið tekur enda eftir 414 ár.

List[rætta | rætta wikitekst]

Filmar[rætta | rætta wikitekst]

King Kong (frumsýndur í New York City 2. mars)
Walt Disney's Silly Symphony: Three Little Pigs (frumsýndur 27. mai)

Ítróttur[rætta | rætta wikitekst]

Fótbóltur[rætta | rætta wikitekst]

Føðingar[rætta | rætta wikitekst]

James Brown
18. februar - Yoko Ono, japonsk sang og listarkvinna, einkja John Lennon.
14. mars - Michael Caine, enskur sjónleikari (Alfie)
9. apríl - Jean-Paul Belmondo, franskur sjónleikari (d. 2021)
30. apríl - Willie Nelson, amerikanskur country sangari og tónaskald
3. mai - James Brown, amerikanskur sangari og "The Godfather of Soul" (d. 2006)
25. mai - Jógvan Sundstein, føroyskur løgmaður frá 1989-1991.
8. juni - Joan Rivers, amerikanskur skemtari (d. 2014)
10. juni - Jacob Lindenskov, føroyskur deildarstjóri og politikari (d. 2018).
11. juni - Gene Wilder, amerikanskur sjónleikari (See No Evil, Hear No Evil) (d. 2016)
10. september - Karl Lagerfeld, týskur mótasniðgevi (d. 2019)
19. november - Larry King, amerikanskur talkshow vertur.