Munurin millum rættingarnar hjá "Svalbarð"

Frá Wikipedia, hin frælsa alfrøðin
Content deleted Content added
No edit summary
Tob c (kjak | íkøst)
s Svalbard -> Svalbarð, við bendingum (tulkað sum eintal).
Linja 24: Linja 24:
Í [[1925]] var Svalbarð við semju millum stórveldini og onnur avvarandi lond lagt undir [[Noreg|norskt]] yvirvald og fyrisæti, tó so at fólk úr hinum semjulondunum kunna fáa virkisrætt. Oyggjarnar mugu ikki búgvast út hernaðarliga.
Í [[1925]] var Svalbarð við semju millum stórveldini og onnur avvarandi lond lagt undir [[Noreg|norskt]] yvirvald og fyrisæti, tó so at fólk úr hinum semjulondunum kunna fáa virkisrætt. Oyggjarnar mugu ikki búgvast út hernaðarliga.


Fleiri lond hava troytt náttúruríkidømi í og undir Svalbarði, men í [[1920]] fekk [[Noreg]] yvirvaldsrættin, tá ið [[Svalbarðssáttmálin]] var gjørdur. Í Svalbardtraktatini verður staðfest, at [[Norra]] hevur fullan og órørligan hægstarætt yvir Svalbard, at Svalbard er ein partur av kongríkinum Norra, og at tað er Norra, sum tryggjar, at lógirnar, sum fevna um oyggjabólkin verða hildnar. Eisini verður staðfest, at borgarar og feløg úr øllum londunum, sum hava skrivað undir traktatina hava javnbjóðis rættindi til fiskiveiðu og alt slag av sjóvinnu-, ídnaðar-, náms- og handilsvirksemi á oyggjunum. Hetta hava m.a. russar gjørt brúk av í [[Barentsburg]] og hava útvegað [[Russland]]i fótafesti á Svalbard. Øll árini síðani traktatin varð undirskrivað hevur Norra rikið námsvinnu á Svalbard, og hetta hevur verið grundarlagið undir búsetingini í [[Spitsbergen]].
Fleiri lond hava troytt náttúruríkidømi í og undir Svalbarði, men í [[1920]] fekk [[Noreg]] yvirvaldsrættin, tá ið [[Svalbarðssáttmálin]] var gjørdur. Í Svalbarðstraktatini verður staðfest, at [[Norra]] hevur fullan og órørligan hægstarætt yvir Svalbard, at Svalbarð er ein partur av kongríkinum Norra, og at tað er Norra, sum tryggjar, at lógirnar, sum fevna um oyggjabólkin verða hildnar. Eisini verður staðfest, at borgarar og feløg úr øllum londunum, sum hava skrivað undir traktatina hava javnbjóðis rættindi til fiskiveiðu og alt slag av sjóvinnu-, ídnaðar-, náms- og handilsvirksemi á oyggjunum. Hetta hava m.a. russar gjørt brúk av í [[Barentsburg]] og hava útvegað [[Russland]]i fótafesti á Svalbard. Øll árini síðani traktatin varð undirskrivað hevur Norra rikið námsvinnu á Svalbarði, og hetta hevur verið grundarlagið undir búsetingini í [[Spitsbergen]].


== Sólarmyrking 2015 ==
== Sólarmyrking 2015 ==
Tað er bara í Svalbarði og í [[Føroyum]] at [[Sólarmyrkingin 20. mars 2015|sólarmyrkingin]] fríggjadagin [[20. mars]] [[2015]] kundi upplivast á landi.<ref>http://www.nord24.no/Svalbard____Ikke_kom_hit_20__mars___det_er_kaldt_og_vi_har_problemer_med_isbj_rner-5-32-20754.html</ref> Christin Kristoffersen, borgarstjóri í [[Longyearbýur|Longyearbýnum]], upplýsti fyri Ritzau, at tey væntaðu umleið 1500 ferðafólk til Svalbard í sambandi við sólarmyrkingina. Frammanundan búðu 2500 fólk á oynni og so var ikki pláss fyri fleiri, um trygdin framvegis skal haldast í hásæti. "Trygdin kemur fyrst, sjálvt tá tað er [[sólarmyrking]]. Tað er sólarmyrking, ja, men her er kalt, hotellini eru full og her eru [[hvítabjarnir]]. So halt teg burtur". Soleiðis ljóðaðu boðini frá myndugleikunum á Svalbard til tey [[Ferðavinna|ferðafólk]], sum høvdu fingið hug at koma til Svalbard fyri at uppliva sólarmyrkingina. Tí hotellini eru øll fylt, og tað er bítandi kalt í [[mars]] mánaði, og [[hvítabjarnir]]nar sníkja seg runt. Í 2011 drap ein hvítabjørn ein bretskan tannáring á Svalbard, og tað er seinastu ferð, at fólk eru dripin av hesum stóru djórunum har. Men í miðal verða tríggjar hvítabjarnir skotnar um árið av fólkum, sum skjóta í sjálvverju.<ref>http://www.avisa-hordaland.no/nyhende/npk/svalbard-----ikkje-kom-hit-for-aa-sjaa-solformoerkinga</ref><ref>http://nyhederne.tv2.dk/samfund/2015-03-13-afviser-sol-turister-hold-jer-vaek-her-er-udsolgt-bidende-koldt-og-isbjoerne</ref>
Tað er bara í Svalbarði og í [[Føroyum]] at [[Sólarmyrkingin 20. mars 2015|sólarmyrkingin]] fríggjadagin [[20. mars]] [[2015]] kundi upplivast á landi.<ref>http://www.nord24.no/Svalbard____Ikke_kom_hit_20__mars___det_er_kaldt_og_vi_har_problemer_med_isbj_rner-5-32-20754.html</ref> Christin Kristoffersen, borgarstjóri í [[Longyearbýur|Longyearbýnum]], upplýsti fyri Ritzau, at tey væntaðu umleið 1500 ferðafólk til Svalbarðs í sambandi við sólarmyrkingina. Frammanundan búðu 2500 fólk á oynni og so var ikki pláss fyri fleiri, um trygdin framvegis skal haldast í hásæti. "Trygdin kemur fyrst, sjálvt tá tað er [[sólarmyrking]]. Tað er sólarmyrking, ja, men her er kalt, hotellini eru full og her eru [[hvítabjarnir]]. So halt teg burtur". Soleiðis ljóðaðu boðini frá myndugleikunum á Svalbarði til tey [[Ferðavinna|ferðafólk]], sum høvdu fingið hug at koma til Svalbarðs fyri at uppliva sólarmyrkingina. Tí hotellini eru øll fylt, og tað er bítandi kalt í [[mars]] mánaði, og [[hvítabjarnir]]nar sníkja seg runt. Í 2011 drap ein hvítabjørn ein bretskan tannáring á Svalbarði, og tað er seinastu ferð, at fólk eru dripin av hesum stóru djórunum har. Men í miðal verða tríggjar hvítabjarnir skotnar um árið av fólkum, sum skjóta í sjálvverju.<ref>http://www.avisa-hordaland.no/nyhende/npk/svalbard-----ikkje-kom-hit-for-aa-sjaa-solformoerkinga</ref><ref>http://nyhederne.tv2.dk/samfund/2015-03-13-afviser-sol-turister-hold-jer-vaek-her-er-udsolgt-bidende-koldt-og-isbjoerne</ref>


== Skalvalop í 2015 ==
== Skalvalop í 2015 ==
Hin 19. desember 2015 hendi eitt skalvalop á Svalbard, ið kravdi í minsta lagi eitt mannalív, ein maður í 40-unum doyði. Skalvurin tók fleiri hús við sær og flutti tey. Fólk á oynni savnaðust við spaka í hond fyri at leita eftir saknaðum fólkum. Húsini har ið skalvalopið fór fram vóru evakueraði. Í minsta lagi 9 fólk vórðu innløgd á sjúkrahús.<ref>[http://www.nrk.no/nyheter/1.12712496 nrk.no - En omkommet etter stort skred på Svalbard]</ref>
Hin 19. desember 2015 hendi eitt skalvalop á Svalbarði, ið kravdi í minsta lagi eitt mannalív, ein maður í 40-unum doyði. Skalvurin tók fleiri hús við sær og flutti tey. Fólk á oynni savnaðust við spaka í hond fyri at leita eftir saknaðum fólkum. Húsini har ið skalvalopið fór fram vóru evakueraði. Í minsta lagi 9 fólk vórðu innløgd á sjúkrahús.<ref>[http://www.nrk.no/nyheter/1.12712496 nrk.no - En omkommet etter stort skred på Svalbard]</ref>


== Keldur ==
== Keldur ==

Endurskoðan frá 18. nov 2018 kl. 00:38

Navn: Mynd:SysselmanLogo.jpg Svalbarð
Land: Noreg
Umsitingarmiðdepil: Longyearbýur
Sýslumaður: Kjerstin Askholt
Vídd: 62 700 km²
(Bjarnoy og aðrar
smáoyggjar íroknaðar).
Fólkatal (2012): 2 642
Heimasíða: Sysselmannen

Svalbarðnorskum Svalbard) er norskur oyggjaflokkur norðuri í Íshavinum. Svalbarð hevur umleið 2650 íbúgvar. Størstu búplássini eru Longyearbýurin, Barentsburg og Ný Ålesund. Skúlar eru á teim flestu búplássunum. Fyrr var stór loðdýraveiða í oyggjunum, men einasta vinna nú er námsvinna. Russar hava nøkur kolanám í Spitsbergen. Kanningarstøðir eru í oyggjunum. Sýslumaður stjórnar oyggjalandinum. Serstakar reglur eru í gildi, til dømis skal einki hervald vera. Lítil skattur fær arbeiðsfólk at fara til Svalbarðs. 60 prosent av Svalbarði eru undir jøklum. Skógur veksur ikki í arktiskum veðurlagi. Bara dýr, sum hava lagað seg eftir viðurskifunum, eru har: hvítabjørn, roysningur, tjúrur, kópur, rípa, fjallarevur og svalbarðsrein. Ansað verður væl eftir viðkvomu náttúruni. Ferðafólkini verða alt fleiri, og tey eru havd undir strongum eftirliti.

Politikkur

Í 1925 var Svalbarð við semju millum stórveldini og onnur avvarandi lond lagt undir norskt yvirvald og fyrisæti, tó so at fólk úr hinum semjulondunum kunna fáa virkisrætt. Oyggjarnar mugu ikki búgvast út hernaðarliga.

Fleiri lond hava troytt náttúruríkidømi í og undir Svalbarði, men í 1920 fekk Noreg yvirvaldsrættin, tá ið Svalbarðssáttmálin var gjørdur. Í Svalbarðstraktatini verður staðfest, at Norra hevur fullan og órørligan hægstarætt yvir Svalbard, at Svalbarð er ein partur av kongríkinum Norra, og at tað er Norra, sum tryggjar, at lógirnar, sum fevna um oyggjabólkin verða hildnar. Eisini verður staðfest, at borgarar og feløg úr øllum londunum, sum hava skrivað undir traktatina hava javnbjóðis rættindi til fiskiveiðu og alt slag av sjóvinnu-, ídnaðar-, náms- og handilsvirksemi á oyggjunum. Hetta hava m.a. russar gjørt brúk av í Barentsburg og hava útvegað Russlandi fótafesti á Svalbard. Øll árini síðani traktatin varð undirskrivað hevur Norra rikið námsvinnu á Svalbarði, og hetta hevur verið grundarlagið undir búsetingini í Spitsbergen.

Sólarmyrking 2015

Tað er bara í Svalbarði og í Føroyum at sólarmyrkingin fríggjadagin 20. mars 2015 kundi upplivast á landi.[1] Christin Kristoffersen, borgarstjóri í Longyearbýnum, upplýsti fyri Ritzau, at tey væntaðu umleið 1500 ferðafólk til Svalbarðs í sambandi við sólarmyrkingina. Frammanundan búðu 2500 fólk á oynni og so var ikki pláss fyri fleiri, um trygdin framvegis skal haldast í hásæti. "Trygdin kemur fyrst, sjálvt tá tað er sólarmyrking. Tað er sólarmyrking, ja, men her er kalt, hotellini eru full og her eru hvítabjarnir. So halt teg burtur". Soleiðis ljóðaðu boðini frá myndugleikunum á Svalbarði til tey ferðafólk, sum høvdu fingið hug at koma til Svalbarðs fyri at uppliva sólarmyrkingina. Tí hotellini eru øll fylt, og tað er bítandi kalt í mars mánaði, og hvítabjarnirnar sníkja seg runt. Í 2011 drap ein hvítabjørn ein bretskan tannáring á Svalbarði, og tað er seinastu ferð, at fólk eru dripin av hesum stóru djórunum har. Men í miðal verða tríggjar hvítabjarnir skotnar um árið av fólkum, sum skjóta í sjálvverju.[2][3]

Skalvalop í 2015

Hin 19. desember 2015 hendi eitt skalvalop á Svalbarði, ið kravdi í minsta lagi eitt mannalív, ein maður í 40-unum doyði. Skalvurin tók fleiri hús við sær og flutti tey. Fólk á oynni savnaðust við spaka í hond fyri at leita eftir saknaðum fólkum. Húsini har ið skalvalopið fór fram vóru evakueraði. Í minsta lagi 9 fólk vórðu innløgd á sjúkrahús.[4]

Keldur

  1. http://www.nord24.no/Svalbard____Ikke_kom_hit_20__mars___det_er_kaldt_og_vi_har_problemer_med_isbj_rner-5-32-20754.html
  2. http://www.avisa-hordaland.no/nyhende/npk/svalbard-----ikkje-kom-hit-for-aa-sjaa-solformoerkinga
  3. http://nyhederne.tv2.dk/samfund/2015-03-13-afviser-sol-turister-hold-jer-vaek-her-er-udsolgt-bidende-koldt-og-isbjoerne
  4. nrk.no - En omkommet etter stort skred på Svalbard

Sí eisini

Wikimedia Commons logo
Wikimedia Commons logo
Sí miðlasavnið