Munurin millum rættingarnar hjá "Týskt mál"
Linja 28: | Linja 28: | ||
|frágreiðing = Týska stavraðið |
|frágreiðing = Týska stavraðið |
||
}} |
}} |
||
Týska stavraðið er bygt á [[latínska stavraðið]]. |
|||
{|class=wikitable |
{|class=wikitable |
Endurskoðan frá 4. nov 2016 kl. 07:03
Týskt Deutsch | ||
---|---|---|
Tosað í: | Eysturríki, Belgia, Týskland, Liktinstein, Luksemborg, Sveis, Pennsylvania. | |
Tosandi íalt: | 101 mió. | |
Málætt: | Indoevropeiskt Germanskt | |
Málkotur | ||
ISO 639-1: | de | |
ISO 639-2: | ger | |
ISO 639-3: | deu
. |
Týskt (deutsch [dɔiʧ] á týskum) er eitt av vesturgermansku málunum og er millum heimsins størstu mál. Týskt er tað málið, ið flest fólk tosa í Evropa. Týskt er samstundis størsta mál í Evropasamveldinum. Yvir 100 milliónir fólk hava týskt sum móðurmál, m.a. 90 mió. í Evropa. Týskt er mest útbreidda móðurmál í Evropa eftir russiskt. Í m.a. vísindum, gransking, handilsskapi og mentan er týskt eitt týðandi mál í øllum heiminum. Týskt og føroyskt hava felags uppruna og líkjast í roynd og veru nógv. Vit siga til dømis hann, hon ella tað um øll navnorð á báðum málunum. Føroyskt og týskt eru eisini bæði fallmál, sum ger, at bygnaðurin líkist nógv. Týsk mállæra hevur so at siga eingi undantøk. Tað ger málið lætt av læra “eftir bókini.” Úttalan og stavsetingin liggja tætt upp at hvørjum øðrum. Nógv orð á føroyskum eru komin úr týskum umvegis danskt.
125 milliónir fólk kring allan heim tosa týskt, av teimum 101 millón sum fyrsta mál. Týskt verður fyrst og fremst tosað í Týsklandi, Eysturríki, Liktinstein, Luksemborg í 2/3 av Sveis, í 2/3 av Suðurtyrol (Südtirol) í Italia í Eysturbelgia og í nøkrum býum í Suðurjútlandi í Danmark. Eisini í Namibiu verður týskt tosað av nógvum fólkum sum móðurmál. Fimtihvør íbúgvi í ES hevur týskt sum móðurmál, og næst eftir enskt er týskt vanligasta fyrsta fremmandamál í Evropa. Men eisini sunnast í Afrika (t.d. í Namibia og Suðurafrika) og summastaðni í Suðuramerika (t.d. Espírito Santo í Brasil) eru nógv fólk, sum duga týskt. Eisini í hinum heimspørtunum eru týskttalandi minnilutar, m.a. í Pennsylvania í USA.
Stavraðið
| |||||
Trupuleika við at hoyra hesa fílu? Sí miðla hjálp. |
Týska stavraðið er bygt á latínska stavraðið.
Úttala | ||
---|---|---|
A | a | /aː/ |
Ä | ä | /ɛː/ |
B | b | /beː/ |
C | c | /t͡seː/ |
D | d | /deː/ |
E | e | /eː/ |
F | f | /ɛf/ |
G | g | /ɡeː/ |
H | h | /haː/ |
I | i | /iː/ |
J | j | /jɔt/; í Eysturríki /jeː/ |
K | k | /kaː/ |
L | l | /ɛl/ |
M | m | /ɛm/ |
N | n | /ɛn/ |
O | o | /oː/ |
Ö | ö | /øː/ |
P | p | /peː/ |
Q | q | /kuː/; í Eysturríki /kveː/ |
R | r | /ɛʁ/ |
S | s | /ɛs/ |
SS | ß | /ɛsˈt͡sɛt/ |
T | t | /teː/ |
U | u | /uː/ |
Ü | ü | /yː/ |
V | v | /faʊ̯/ |
W | w | /veː/ |
X | x | /ɪks/ |
Y | y | /ˈʏpsilɔn/; í Eysturríki /ʏˈpsiːlɔn/ |
Z | z | /t͡sɛt/ |
Mállæra
Grundtøl | Talorð |
---|---|
0 | null |
1 | eins |
2 | zwei |
3 | drei |
4 | vier |
5 | fünf |
6 | sechs |
7 | sieben |
8 | acht |
9 | neun |
10 | zehn |
11 | elf |
12 | zwölf |
13 | dreizehn |
14 | vierzehn |
15 | fünfzehn |
16 | sechzehn |
17 | siebzehn |
18 | achtzehn |
19 | neunzehn |
20 | zwanzig |
21 | einundzwanzig |
22 | zweiundzwanzig |
30 | dreißig |
40 | vierzig |
50 | fünfzig |
60 | sechzig |
70 | siebzig |
80 | achtzig |
90 | neunzig |
100 | (ein) hundert |
1000 | (ein) tausend |
Kenniorð
Sagnorð
Fyrisetingarorð
Lýsingarorð
Fornøvn
Sambindingarorð
Bøkur
- André Niclasen: Týsk mállæra á grundstigi. Tórshavn, Mentunargrunnur Studentafelagsins, 1992. 67 síður.
- André Niclasen: Deutsch schreiben. Tórshavn: Føroya Skúlabókagrunnur, 2001. (74 síður) - ISBN 99918-0-287-8
- Richard Kölbl: Färöisch Wort für Wort. Bielefeld: Reise Know-How Verlag, 2004. (160 síður, við orðalista føroyskt-týskt-føroyskt) - ISBN 3-89416-350-X
Orðabøkur
týskt-týskt
- Duden: Deutsches Universalwörterbuch - plus CD. Mannheim: Bibliographisches Institut, 2003. ISBN 3-411-71422-0 (1900 síður, 250.000 greinir, upplýsning um orðanýtslu, yrkisøki, stílvirði, bending,... við fløgu). (les meira...)
- Duden: Deutsch als Fremdsprache: Standardwörterbuch. Mannheim: Bibliographisches Institut, 2002. ISBN 3-411-71731-9 (les meira...)
Ávísingar úteftir
- bab.la - Language Portal (Orðabók týskt-enskt-týskt)
- German 101 German for beginners and travelers (English)
- Vokabeldatei Färöisch - Deutsch (uml. 4000 orð)
- Färöisch für Touristen (PDF-fila, 68 síður)
- Wortschatzlexikon der Uni Leipzig
- Dict.Leo.org (Orðabók týskt-enskt-týskt)
- free-dictionary-translation.com