Munurin millum rættingarnar hjá "Gregorianski kalendarin"

Content deleted Content added

Inline

Endurskoðan frá 7. mar 2013 kl. 19:02

Gregorianski kalendarin verður brúktur í Vesturheiminum. Hann er ein tillaging av julianska kalendaranum. Hann varð fyrst skotin upp av Aloysius Lilius, og varð settur í gildi av Gregorius XIII páva, sum hann eisini fekk navn eftir, 24. februar 1582. Summir mæltu til at rætta kalendaran við at loypa skotárini um 10 ferðir. Soleiðis hevði kalendarin verið fluttur 10 dagar fram. Gregorius XIII pávi vildi kortini hava hetta gjørt í einum við at stytta oktober 10 dagar, og soleiðis kom dagurin eftir hósdag 4. oktober 1582 at eita fríggjadagur 15. oktober 1582. Ymiskt var, hvussu lond tóku ímóti gregorianska kalendaranum, men so við og við tóku øll katólsk og síðan protestantisk lond við kalendaranum.

Gregorianski kalendarin varð gjørdur, tí at julianski kalendarin var eitt sindur skeivur. Neyðugt var við árum við ymiskari longd, og tí vórðu leypár / skotár sett inn í julianska kalendaran. Julianski kalendarin hevði fast leypár / skotár 4. hvørt ár. Við rættingum í gregorianska kalendaranum verða bert 97 skotár fyri hvørji 400 ár. Gregorianski kalendarin er so mikið neyvur, at tað ganga 3571 ár, áðrenn kalendarin er eitt samdøgur skeivur.

Í Danmark var ikki farið yvir til gregorianska kalendaran fyrr enn ár 1700. Danski astronomurin Ole Rømer arbeiddi við málinum, og tá Fríðrikur IV kongur tók við eftir Christian V í 1699, fekk Ole Rømer sannført hann um broytingina. Kongur gjørdi av, at dagurin eftir sunnudag 18. februar 1700 skuldi eita mánadagur 1. mars 1700. Men í Føroyum hendi hetta skiftið ikki fyrr enn í november 1700, tá dagurin aftan á leygardag 16. november varð sunnudagur 28. november.

Katólska kirkjan vildi hava kalendaran endurskoðaðan fyri at páskirnar kundu verða hildnar á teirri tíðini, ið katolikkar hildu verða komið ásamt um á fyrsta ráðnum í Nicæa í 325. Sjálvt um ein kirkjulóg frá ráðnum sigur, at allar kirkjur skulu halda páskir í senn, gjørdu tær ikki tað.

Kelda: Peter Øhrstrøm: Tid - et filosofisk begreb og en målelig størrelse, systime 2006

Eftir tí gregorianska kalendaranum er árið býtt í 12 mánaðir:

Nr.	Navn	Dagar
1	Januar	31
2	Februar	28 ella 29
3	Mars	31
4	Apríl	30
5	Mai	31
6	Juni	30
7	Juli	31
8	August	31
9	September	30
10	Oktober	31
11	November	30
12	Desember	31

@@ Linja 41: / Linja 41: @@
 [[Bólkur:Tíð]]
-[[af:Gregoriaanse kalender]]
-[[als:Gregorianischer Kalender]]
-[[am:ጎርጎርያን ካሌንዳር]]
-[[an:Calandario gregorián]]
 [[ang:Gregorisc gerīmbōc]]
-[[ar:تقويم ميلادي]]
-[[arc:ܣܘܪܓܕܐ ܓܪܝܓܘܪܝܐ]]
-[[arz:تقويم ميلادى]]
-[[ast:Calendariu gregorianu]]
-[[av:Григорианияб каленьдар]]
-[[az:Qriqori təqvimi]]
-[[ba:Григориан календары]]
-[[bar:Gregorianischa Kalenda]]
-[[bat-smg:Grėgaliaus kalėnduorios]]
-[[be:Грыгарыянскі каляндар]]
-[[be-x-old:Грэгарыянскі каляндар]]
-[[bg:Григориански календар]]
-[[bn:গ্রেগরীয় বর্ষপঞ্জী]]
-[[bpy:গ্রেগরিয়ান পাঞ্জী]]
-[[br:Deiziadur gregorian]]
-[[bs:Gregorijanski kalendar]]
-[[ca:Calendari gregorià]]
-[[cbk-zam:Calendario Gregoriano]]
-[[ceb:Kalendaryong Gregoryano]]
-[[ckb:ڕۆژژمێری زایینی]]
-[[cs:Gregoriánský kalendář]]
-[[csb:Gregorijansczi kalãdôrz]]
-[[cy:Calendr Gregori]]
-[[da:Gregorianske kalender]]
-[[de:Gregorianischer Kalender]]
-[[dsb:Gregorjaniska pratyja]]
-[[dv:މީލާދީ ކަލަންޑަރު]]
-[[el:Γρηγοριανό ημερολόγιο]]
-[[eml:Lunâri Gregoriân]]
-[[en:Gregorian calendar]]
-[[eo:Gregoria kalendaro]]
-[[es:Calendario gregoriano]]
-[[et:Gregoriuse kalender]]
-[[eu:Gregoriotar egutegia]]
-[[fa:گاه‌شماری میلادی]]
-[[fi:Gregoriaaninen kalenteri]]
-[[fiu-vro:Gregoriusõ kallendri]]
-[[fr:Calendrier grégorien]]
-[[frr:Gregoriaans kalender]]
-[[fur:Calendari Gregorian]]
-[[fy:Gregoriaanske kalinder]]
-[[gl:Calendario gregoriano]]
-[[gn:Arapapaha Gyregoriopegua]]
-[[gu:ગ્રેગોરીયન પંચાંગ]]
-[[he:הלוח הגרגוריאני]]
-[[hi:ग्रेगोरी कैलेंडर]]
-[[hr:Gregorijanski kalendar]]
-[[hsb:Gregorianiska protyka]]
-[[ht:Almanak gregoryen]]
-[[hu:Gergely-naptár]]
-[[hy:Գրիգորյան օրացույց]]
-[[ia:Calendario gregorian]]
-[[id:Kalender Gregorius]]
-[[ilo:Kalendario a Gregoriano]]
-[[io:Gregoriana kalendario]]
-[[is:Gregoríska tímatalið]]
-[[it:Calendario gregoriano]]
-[[ja:グレゴリオ暦]]
-[[jv:Pananggalan Gregorian]]
-[[ka:გრიგორიანული კალენდარი]]
-[[kk:Григориан күнтізбесі]]
-[[kl:Gregorianskit ullorsiutaat]]
-[[km:ប្រតិទិន ក្រេកូរី]]
-[[kn:ಗ್ರೆಗೋರಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್]]
-[[ko:그레고리력]]
-[[krc:Григориан орузлама]]
-[[ku:Salnameya gregorî]]
-[[kv:Григорий календар]]
-[[kw:Calans gregorek]]
-[[ky:Григорий жылсанагы]]
-[[la:Calendarium Gregorianum]]
-[[lad:Kalendario gregoriano]]
-[[lb:Gregorianesche Kalenner]]
-[[li:Gregoriaanse kalender]]
-[[lij:Lûnäio Gregorian]]
-[[lmo:Taquín gregurian]]
-[[lt:Grigaliaus kalendorius]]
-[[lv:Gregora kalendārs]]
-[[map-bms:Kalendher Gregorian]]
-[[mhr:Григориан кечышот]]
-[[mk:Грегоријански календар]]
-[[ml:ഗ്രിഗോറിയൻ കാലഗണനാരീതി]]
-[[mn:Григорийн тоолол]]
-[[mr:ग्रेगरीय दिनदर्शिका]]
-[[ms:Kalendar Gregory]]
-[[mzn:میلادی تقویم]]
-[[nah:Gregorio xiuhpōhualli]]
-[[nap:Calannario greguriano]]
-[[nds:Gregoriaansch Klenner]]
-[[nds-nl:Gregoriaanse kelender]]
-[[ne:ग्रेगोरी क्यालेण्डर]]
-[[nl:Gregoriaanse kalender]]
-[[nn:Den gregorianske kalenderen]]
-[[no:Gregoriansk kalender]]
-[[nrm:Calendri grégorian]]
-[[nso:Tšhupamabaka ya Gregorian]]
-[[oc:Calendièr gregorian]]
-[[or:ଗ୍ରେଗୋରି ପାଞ୍ଜି]]
-[[pa:ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਕਲੰਡਰ]]
-[[pl:Kalendarz gregoriański]]
-[[pnb:گریگری کلنڈر]]
-[[pnt:Γρηγοριανόν ημερολόγιον]]
-[[ps:ګریګوري کلیز]]
-[[pt:Calendário gregoriano]]
-[[qu:Griguryanu kalindaryu]]
-[[ro:Calendarul gregorian]]
-[[ru:Григорианский календарь]]
-[[rue:Ґреґоріаньскый календарь]]
-[[sa:ग्रेगोरी-कालगणना]]
-[[sah:Грегориан халандаара]]
-[[scn:Calannariu grigurianu]]
-[[sco:Gregorian calendar]]
-[[sh:Gregorijanski kalendar]]
-[[si:ග්‍රෙගරි දින දසුන]]
-[[simple:Gregorian calendar]]
-[[sk:Gregoriánsky kalendár]]
-[[sl:Gregorijanski koledar]]
-[[sq:Kalendari gregorian]]
-[[sr:Грегоријански календар]]
-[[su:Kalénder Grégori]]
-[[sv:Gregorianska kalendern]]
-[[sw:Kalenda ya Gregori]]
-[[ta:கிரெகொரியின் நாட்காட்டி]]
-[[te:గ్రెగోరియన్ కేలండర్]]
-[[tg:Гоҳшумори мелодӣ]]
-[[th:ปฏิทินเกรโกเรียน]]
-[[tl:Kalendaryong Gregoryano]]
-[[tr:Miladî takvim]]
-[[tt:Милади тәкъвим]]
-[[uk:Григоріанський календар]]
-[[ur:عیسوی تقویم]]
-[[uz:Grigoriy taqvimi]]
-[[vec:Całendario gregorian]]
-[[vi:Lịch Gregory]]
-[[wa:Calindrî grigoryin]]
-[[war:Kalendaryo Gregoryano]]
-[[xmf:გრიგორიანული კალენდარი]]
-[[yi:גרעגאריאנישער קאלענדאר]]
-[[yo:Kàlẹ́ndà Gregory]]
-[[zea:Gregoriaonse kalender]]
-[[zh:公历]]
-[[zh-classical:格里曆]]
-[[zh-min-nan:Gregorius Le̍k-hoat]]
-[[zh-yue:公曆]]