Munurin millum rættingarnar hjá "Pluto"
s r2.6.8) (bottur leggur aftrat: pnb:پلوٹو (نکا سیارہ) |
|||
Linja 130: | Linja 130: | ||
[[pam:Pluto]] |
[[pam:Pluto]] |
||
[[pl:134340 Pluton]] |
[[pl:134340 Pluton]] |
||
[[pnb:پلوٹو (نکا سیارہ)]] |
|||
[[pt:Plutão]] |
[[pt:Plutão]] |
||
[[qu:Plutun (tuna puriq quyllur)]] |
[[qu:Plutun (tuna puriq quyllur)]] |
Endurskoðan frá 5. des 2012 kl. 21:45
Uppdaging | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|
Uppdagari | Clyde W. Tombaugh | ||||||
Uppdagað | 18. februar 1930 | ||||||
Ringrás um sólina | |||||||
Semi-major axis | 5 906 376 272 km 39,481 686 77 au | ||||||
Orbital circumference | 36,530 Tm 244,186 au | ||||||
Eccentricity | 0,248 807 66 | ||||||
Perihelion | 4 436 824 613 km 29,658 340 67 au | ||||||
Aphelion | 7 375 927 931 km 49,305 032 87 au | ||||||
Orbital period | 90 613,3055 døgn (248,09 ár) | ||||||
Synodic period | 366,73 døgn | ||||||
Avg. Orbital Speed | 4 666 km/s | ||||||
Max. Orbital Speed | 6 112 km/s | ||||||
Min. Orbital Speed | 3 676 km/s | ||||||
Inclination | 17,141 75° (11,88° frá sólarekvator) | ||||||
Longitude of the ascending node |
110,303 47° | ||||||
Argument of the perihelion |
113,763 29° | ||||||
Umhvørvi | |||||||
Mánar | 3 | ||||||
Aliseginleikar | |||||||
Diametur | 2306 ± 20 km (18% av Jørðini) | ||||||
Vídd á Yvirflata | 1,795×107 km2 (0,033 Jørðir) | ||||||
Rúmd | 7,15×109 km3 (0,0066 Jørðir) | ||||||
Massi | (1,305±0,007)×1022 kg[1] (0,0021 Jørðir) | ||||||
Miðaldensitetur | 2,03±0,06 kg/dm3 [2] | ||||||
tyngdarakseleratión á ekvator | 0,58 m/s2 (0,059 jarðaraks.) | ||||||
Escape velocity | 1,2 km/s | ||||||
snúðningstíð | 6,387230 døgn (6 d 9 h 17 m 36 s) | ||||||
Snúðningsferð | 47,18 km/h (um ekvator) | ||||||
Axial tilt | 122,54° (to orbit) 115,60° (to the ecliptic)[3] | ||||||
Right ascension of North pole |
133,02° (8 h 52 min 5 s) | ||||||
Declination | -9,09° | ||||||
Albedo | 0,49–0,66 (varies by 35%) [4][5] | ||||||
Yvirflatarhiti |
| ||||||
Adjective | Plutonian | ||||||
Atmosferu eginleikar | |||||||
Atmosferutrýst | 0,30 pascal (summarhámark) | ||||||
Samanseting | køvievni, metan |
Klótan Pluto er flokkað í bólkin gongustjørnudvørgar, og melur klótan kring Sólina í eini ringrás uttanfyri henni hjá Neptun. Henda umflokkin av Pluto fór fram eftir 24. august 2006, tá ið 2500 vísindafólk, sum vóru komin saman á ráðstevmiu í Sveis samdust um at Pluto ikki longur skuldi verða roknað millum gongustjørnur.
Umflokkingin av Pluto
Tá ið Pluto varð flutt niður í flokking millum klóturnar í umfari um sólina, vóru ávís atlit tikin.
Fyrst og fremst var ætlað um støddina, tí klótan er rættiliga nógv minni enn hinar 8 gongustjørnurnar; haraftrat eru eisini aðrir gongustjørudvørgar funnir í sólskipanini, bæði áðrenn Pluto varð funnin í 1930 (t.d. Ceres), og ikki minst hesi seinastu árini, tá ið betraðu stjørnukikararnir hava latið okkum sæð smálutir, sum fyrr vóru fjaldir fyri eygum okkara (t.d. Sedna).
Vísindafólk høvdu valið: Skal Pluto, ið ikki er nevnivert størri enn hinir gongustjørnudvørgarnir, framvegis hava serstøðun sum verulig gongustjørna, bert tí klótan fekk hetta heitið afturi í 1930'unum? Ella skulu allir hinir gongustjørnudvørgarnir flytast upp mill gongustjørnurnar, so vit fáa eitt møgulig óendaligt tal av klótum av hesum slag? Men hinvegin, so var Merkur heldur ikki so øðiliga nógv størri enn Pluto ... og hvussu við mánunum Titan og Callisto? Skuldu teir nú eisini flokkast umaftur?
Skilmarkan av gongustjørnum
Tørvur var tí á eini avgjørdari skilmarkan, ið greitt útgreinaði, nær talan er um eina gongustjørnu, og nær talan er um ein gongustjørnudvørg. Á ráðstevnuni í Sveis varð komið til hesa niðurstøðu í trimum punktum.
Skal klóta í ringrás um sólina kunna kallast ein gongustjørna krevst, at talan er um himmallikam í beinleiðis umfari um sólina (1), sum er nóg stórt, at atdráttarmegin hevur gjørt tað runt(2), tó uttan at hava ruddað burt onnur likam í grannalagnum(3), og tá ið Pluto hoyrir til Kuiper-beltið, sum verður hildið at hava líka nógvar klótur, klettar og ís sum Asteroidu-beltið, kann valla sigast, at gongustjørudvøgurin uppfyllir seinastu treytina.
Tvørmátið á Pluto er bara fimtingur av tvørmáti Jarðar. Pluto er kaldasta klótan í sólarskipaini við einum miðalhita upp á -260 °C (-436 °F). Pluto hevur ein mána, Karon, sum varð sæddur í 1978.
Sólskipanin |
---|
Sólin · Merkur · Venus · Jørðin (Mánin) · Mars · Jupiter · Saturn · Uranus · Neptun · Pluto |
Gongustjørnur · Dvørgastjørnur · Mánar: Europa |
Sí eisini Stjørnufrøði |
Fyrimynd:Link FA Fyrimynd:Link FA Fyrimynd:Link FA Fyrimynd:Link FA