Norrønt mál

Norrønt, fornnorrønt ella bara vesturnorrønt, sum tað verður kalla ídag og donsk tunga vóru felagsnøvnini fyri Norrøna málið í landnámstíðini. Tá ið føroyinga søga bleiv skriva í (1200 e.kr) vóru muninir ímillum tey norðurlenski málini so lítlir, at tað var næstan tala um "eitt" felags-norðurlenskt mál. Í dag verður norrøna málið helst kalla vesturnorrønt og hoyrir undir (forníslenskt og fornnorskt). Málið var tosa í tíðarskeinum uml. (7-800) og til miðjari 13.øld.

Norrønt mál hoyrir til norðurgermanskt mál í er ætta úr indo-evropeiskum. Málið bleiv tosað í Skandinavia og í norðurlondum. Tað byrjaði við norðurgermanskum uml.(0-200 e.kr) og síðani fornnorrønt uml.(200-500). Aftaná tað skiftið tað til proto-Norrønt uml.(500-700) og fyrst tá blivu tær størstu broytingarnar framdar. Í (700-800) blivu tær síðstu málskiftingarnar framdar og málið bleiv til tað vit ídag kjenna sum norrønt mál.

Nú á døgum hoyra íslendskt, føroyskt, norskt og tað útdeyða norn málið til vesturnorrønt greinina meðan, Danskt og Svenskt hoyrir til eysturnorrønt greinina. Tað danska málið hevur flutt seg rættiligani nógv burtur frá tí upprunaliga norrøna málinum og tad hevur svenskt fyri sovítt eisini, men tó ikki líka nógv sum tað danska. Tað danska og svenska málið hevur veri ávirka av hvørt øðrum gjógnum tíðina og danskt hevur verið nógv ávirka av tí norðurtýska málinum. Íslenskt, sum er tað málið ídag í er tættast uppá norrønt málið, hevur næstan ikki broyt seg yvir árini, meðan føroyskt hinvegin hevur broytt seg eitt sindur, helst vegna sterkari ávirkan úr Danmørki, t.d, domineraði tað danska skriftmálið bæði sum skúlamál og kirkjumál í yvir 300 ár(1538-1856). Tað sama hendi í Norra, men í einum longri tíðarskeiði, tískilt er tað norska málið so tætt uppá tí danska nú á døgum.

Mállæra og samanberðingar av teimum forn-norðurlendsku málinum :

Faðirvár á norrønt : Faþer vár es ert í himenríki, verði nafn þitt hæilagt Til kome ríke þitt, værði vili þin sva a iarðu sem í himnum. Gef oss í dag brauð vort dagligt Ok fyr gefþu oss synþer órar, sem vér fyr gefom þeim er viþ oss hafa misgert Leiðd oss eigi í freistni, heldr leys þv oss frá öllu illu.

Faðirvár beinleiðis yvirsett til íslenskt : Faðir vor er ert í himinríki, verði nafn þitt heilagt Til komi ríki þitt, verði vilji þinn svo á jörðu sem á himnum. Gef oss í dag brauð vort daglegt Og fyrirgef þú oss syndir vorar, sem vér fyrirgefum þeim er við oss hafa misgert Leið oss eigi í freistni, heldur leys þú oss frá öllu illu.

Faðirvár á íslenskum : Faðir vor, þú sem ert á himnum. Helgist þitt nafn, til komi þitt ríki, verði þinn vilji, svo á jörðu sem á himni. Gef oss í dag vort daglegt brauð. Fyrirgef oss vorar skuldir, svo sem vér og fyrirgefum vorum skuldunautum. Og eigi leið þú oss í freistni, heldur frelsa oss frá illu. Því að þitt er ríkið, mátturinn og dýrðin að eilífu, amen.